Thành Hoàng Đế nằm trên địa phận xã Nhơn Hậu và phường Đập Đá, thị xã An Nhơn cách Quy Nhơn khoảng 27km về hướng tây bắc. Thành Hoàng Đế được triều đại Tây Sơn xây dựng vào năm 1776 trên cơ sở thành Đồ Bàn của Vương quốc Chămpa để lại và đã được chính thức gọi tên là thành Hoàng Đế từ năm 1778. Trong suốt một thời gian dài từ 1776 đến 1793, thành là đại bản doanh của quân Tây Sơn và sau đó là kinh đô của chính quyền Trung Ương Hoàng Đế Thái Đức - Nguyễn Nhạc. Thành Hoàng Đế nguyên là một tổng thể kiến trúc hình chữ nhật, gồm ba vòng thành: Thành Ngoại, Thành Nội và Tử Cấm Thành. Thành ngoại có chu vi là 7400m.

Thành nội còn được gọi là Hoàng Thành có hình chữ nhật dài 430m, rộng 370m. Bên trong Thành Nội là Tử Cấm Thành cũng có hình chữ nhật đài 174m, rộng 126m. Sau khi triều đại Tây Sơn thất bại, Thành Hoàng Đế - dấu tích một thời vàng son của Tây Sơn cũng bị phá đổ nát. Trên nền cũ của thành, nhà Nguyễn cho xây dựng một khu lăng thờ hai viên quan nhà Nguyễn chết ở đây là Võ Tánh và Ngô Tùng Châu. Đây là một khu lăng mang phong cách mỹ thuật thời Nguyễn nằm trong quần thể của di tích. Vừa qua, trong quá trình khai quật khảo cổ, hai hồ bán nguyệt cùng nhiều dấu tích kiến trúc thời Tây Sơn trong khu Tử Cấm Thành đã được phát lộ. Thành đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng di tích Lịch sử năm 1982.

Ngoài các di tích trên, các di tích khác như: Gò Đá Đen, Bến Trường Trầu, Bãi Nhạn - Núi Tam Tòa, từ đường Võ Văn Dũng, từ đường Bùi Thị Xuân,... cũng là những di tích gắn liền với phong trào khởi nghĩa Tây Sơn, gắn liền với niềm tự hào trong mỗi người dân Bình Định.

Ảnh: Nguyễn Thị Quyên