Quy Nhơn: Tổ chức tập huấn TOT cho Ban Chỉ đạo dự án quản lý tổng hợp rác thải nhựa Vịnh Quy Nhơn

Trong khuôn khổ dự án “Nâng cao năng lực quản lý và ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng địa phương, xây dựng mô hình cộng đồng thu gom, phân loại, xử lý, nhằm giảm thiểu rác thải nhựa tại các xã, phường ven biển thuộc vịnh Quy Nhơn, tỉnh Bình Định”do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc, chương trình tài trợ nhỏ - Quỹ môi trường toàn cầu (UNDP/GEF SGP) tài trợ từ nguồn vốn của Chính phủ Na Uy và kinh phí đối ứng của UBND thành phố Quy Nhơn, Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố Quy Nhơn là đơn vị chủ trì thực hiện, từ ngày 05-07/10/2020, UBND thành phố Quy Nhơn tổ chức tập huấn TOT cho Ban Chỉ đạo, Ban Điều hành và Nhóm Chuyên gia dự án quản lý tổng hợp rác thải nhựa Vịnh Quy Nhơn.

Tham gia tập huấn có 30 đại biểu là đại diện cho các thành phần khác nhau trong xã hội từ cán bộ các Sở ban ngành của tỉnh như Sở Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Du lịch, Tài Nguyên và Môi Trường.., Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Tỉnh Đoàn, Hiệp hội Thủy sản; Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố và cán bộ các phòng ban trực thuộc của thành phố Quy Nhơn; Công ty CP Đô thị Môi trường thành phố; đại diện lãnh đạo và đại diện Hội Phụ nữ 4 xã/phường Ghềnh Ráng, Nhơn Châu, Nhơn Lý và Nhơn Hải (là thành phần Ban Chỉ đạo, Ban Điều hành và Nhóm Chuyên gia dự án ) đến các chị, các cô làm vườn và thu gom ve chai trên địa bàn thành phố.

Tham gia Giảng dạy tại lớp tập huấn là PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, thành viên Ban Chỉ đạo quốc gia GEF SGP, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nghề cá Việt Nam và TS. Chu Mạnh Trinh, chuyên gia bảo tồn của Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam, người được bà con quý trọng gọi là tiến sĩ “cộng đồng”.

Theo Tiến sĩ Chu Mạnh Trinh, TOT trong trường hợp này nghĩa là khóa học đào tạo giảng viên, hoặc cũng có thể hiểu là Training of Trainers. Có nghĩa là những người tham gia khóa đào tạo này sẽ trở thành những giảng viên, những tuyên truyền viên. Và những người này sẽ tiếp tục đào tạo ra những tuyên viên khác và cứ thế nó lan tỏa theo “mô hình lan tỏa đa cấp cộng đồng”. Đối với thầy giáo cộng đồng Chu Mạnh Trinh, thì bất cứ nơi nào kể cả mái nhà dân, tán cây hay bãi biển, quán cafe…đều có thể trở thành lớp học. Và lớp tập huấn này cũng không ngoại lệ, “học về quản lý rác thải phải lên bãi rác mà học”. Buổi sáng ngày đầu tiên của khóa tập huấn các học viên được học tập thực tế tại bãi rác Long Mỹ, thành phố Quy Nhơn.

Học tập thực tế tại bãi rác Long Mỹ thực sự là trải nghiệm hữu ích cho các học viên. Đối với đa số học viên, đây là lần đầu tiên được tham quan bãi rác Long Mỹ. Khác với tưởng tượng ban đầu của mỗi người, bãi rác không thực sự “kinh khủng”. Tại Long Mỹ các học viên được nghe ông Võ Văn Hoan- Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường đô thị thành phố Quy Nhơn giới thiệu về bãi rác Long Mỹ và qui trình tập kết và xử lý rác tại Bãi rác này. Theo ông Hoan cho biết xe thu gom vận chuyển rác từ thành phố Quy Nhơn vào bãi rác Long Mỹ có khối lượng từ 250-270 tấn/ngày.

Khoa học đã khẳng định thời gian phân hủy rác thải nhựa là từ 300-1000 năm. Như vậy với tình hình quản lý rác như hiện nay thì trong vòng 400 năm nữa chúng ta phải cần 1 diện tích là 100 km² để chôn lấp và xử lý rác, chiếm 1/3 diện tích thành phố Quy Nhơn ( diện tích thành phố Quy Nhơn là 284 km²). Lúc đó con người phải nhường chỗ cho rác thải. Đó là tất cả những gì mà các học viên có thể dự báo được ảnh hưởng của rác thải đối với môi trường và tài nguyên của thành phố Quy Nhơn nói riêng và ảnh hưởng đối với quốc gia và quốc tế nói chung từ việc trải nghiệm thực tế.

 

Băng chuyền phân loại rác thủ công tại Bãi rác Long Mỹ. 

 

Điểm tập kết chôn lấp rác tại bãi rác Long Mỹ

 

Hệ thống 6 hồ chứa nước rỉ rác

Nhà Máy sản xuất phân compost

Hoạt động thực tế tại bãi rác Long Mỹ sáng ngày 5.10.2020

 

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi trình bày về quản lý tổng hợp rác thải nhựa đại dương

Làm việc nhóm, phân tích đánh giá tác động của rác thải đối với tài nguyên môi trường

Hoạt động chiều ngày 5.10.2020

Ngày học tập thứ 2, các học viên lại tiếp tục tìm hiểu tình hình thu gom, phân loại rác thải tại hộ gia đình ở xóm Dưới - xóm làng chài, khu vực I phường Ghềnh Ráng. Quan sát tình hình rác thải tại khu dân cư : thùng rác, túi rác để trước nhà; rác trên đường đi, hẻm, xó...kết hợp vận động tuyên truyền tại hộ gia đình; Khảo sát khu vực biển Bãi Trước phường Ghềnh Ráng và phân tích nguồn rác đang có tại bãi biển; Tham quan khảo sát hoạt động xóm Trên: trồng rừng, trồng cây ăn quả và chăn nuôi. Thực hành làm phân compost đối với rác hữu cơ nhặt được từ làng chài và cuối cùng là thăm cơ sở thu mua ve chai của chị Tuyết ở khu vực 3 phường Ghềnh Ráng.

Từ hoạt động thực tiễn này các học viên có thể thấy được mối quan hệ tác động tương hỗ giữa quản lý rác thải đối với du lịch cộng đồng, nông nghiệp hữu cơ và bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ. Nếu quản lý tổng hợp rác thải tốt sẽ thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ phát triển, bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ và thúc đẩy du lịch sinh thái cộng đồng phát triển. Như vậy cần tiếp cận hệ sinh thái trong quản lý tổng hợp rác thải để phát triển sinh kế một cách bền vững.

 

Hoạt động ngày 2

Ngày 3 dưới sự hướng dẫn của thầy Chu Mạnh Trinh, các học viên tiếp tục làm việc Nhóm, phân tích các bên liên quan của con đường đi của rác của thành phố Quy Nhơn, qua đó phác họa một kế hoạch tổng hợp nhằm thu hút sự tham gia của cộng đồng.

Thảo luận, làm việc nhóm

Mô hình lan tỏa đa cấp cộng đồng

Qua 3 ngày trải nghiệm và học tập thực tế, các học viên đều rút ra được những bài học giá trị về tầm quan trọng phải quản lý rác thải, về giải pháp trong thời gian tới mà mỗi cá nhân học viên phải thực hiện. Xen vào đó là rất nhiều cung bậc cảm xúc từ bất ngờ, vui, buồn, biết ơn, mong muốn và cuối cùng cam kết thực hiện trách nhiệm của mỗi người đối với cộng đồng và xã hội. Xử lý ô nhiễm rác thải nhựa và đại dương đòi hỏi sự nỗ lực và sự đoàn kết của tất cả mọi người từ cơ quan trung ương đến địa phương, từ cộng đồng địa phương đến khách du lịch và các cam kết hành động cụ thể để giảm thiểu việc sử dụng túi nhựa và đồ nhựa, thay thế chúng bằng những vật liệu thân thiện với môi trường có sẵn tại địa phương. Ngăn chặn ô nhiễm rác thải nhựa bắt đầu từ chính con người. Chỉ có chúng ta mới đảm bảo một đại dương cũng như một tương lai khỏe mạnh cho bản thân và hành tinh này./.

Ái Trinh - Chi cục Thủy sản Bình Định