Tấm lòng của một nghệ nhân với bài chòi dân gian

Với mong muốn góp phần đưa Bài chòi đến với công chúng sâu rộng hơn, bởi chỉ có ở trong cộng đồng và có công chúng thì môn nghệ thuật vốn xuất phát từ dân gian này mới tồn tại được; nghệ nhân Bài chòi Phạm Hoàng Việt (Tổ trưởng bộ phận văn hóa văn nghệ, Trung tâm Văn hóa – Thông tin – Thể thao thành phố) đã tổ chức liveshow “Hoàng Việt và nghệ thuật Bài chòi dân gian” vào tối ngày 02/01/2017, tại sân khấu Hội quán Văn hóa - Du lịch (02 Phan Đình Phùng, TP. Quy Nhơn).

Năm 2011, sau khi được tập huấn về hô hát Bài chòi và cách thức tổ chức Hội đánh Bài chòi dân gian, nghệ nhân Hoàng Việt là hạt nhân nòng cốt, tích cực tham gia bảo tồn di sản trên địa bàn và trở thành hiệu chủ lực ở thành phố Quy Nhơn, được nhiều địa phương trong, ngoài tỉnh mời dạy hô hát Bài chòi. Theo nghệ nhân Phạm Hoàng Việt, dự định tổ chức một liveshow riêng cho mình đã được ấp ủ từ lâu, tuy nhiên khi nghe tin Bài chòi được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, anh mới chính thức quyết định lên kế hoạch tổ chức một liveshow dành riêng cho loại hình này.

Nghê nhân Hoàng Việt với bài chòi lớp và bài chòi kể

Hơn 2 giờ đồng hồ, những người yêu thích loại hình Bài chòi và mến mộ nghệ nhân Hoàng Việt đã được mãn nhãn và thực sự đắm mình trong hơi thở dân gian tràn ngập ánh trăng vàng, thơm nức mùi rạ ủ, với tiếng nhạc lời ca thân thuộc, chân chất, mộc mạc như chính máu thịt mình, như dòng suối dung dị, thấm đẫm tình quê hương, hồn dân tộc. Từ Bài chòi thai qua tiết mục “Ham chi cái nghệ Bài chòi” (biểu diễn chung với Nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Minh Đức), Bài chòi kể qua trích đoạn “Cúc Hoa trông chồng” trong vở “Phạm Công - Cúc Hoa” (do NNƯT Minh Đức biểu diễn), đến Bài chòi chiếu qua trích đoạn của vở diễn “Lâm Sanh - Xuân Nương” (do 2 nghệ nhân Nguyễn Phú và Quý Nhất biểu diễn),… đã khái quát hóa hành trình đến với di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại của loại hình nghệ thuật Bài chòi miền Trung.

Tiết mục “Ham chi cái nghệ Bài chòi”

Liveshow “Hoàng Việt và nghệ thuật Bài chòi dân gian” còn giúp khán giả khám phá nhiều điều thi vị về người nghệ nhân đa tài Phạm Hoàng Việt. Tiết mục mở màn “Hội đánh Bài chòi đầu xuân” tái hiện hình ảnh một hội đánh Bài chòi dân gian, được dàn dựng dưới hình thức sân khấu hóa, cho thấy sở trường biên đạo múa của anh. Khả năng ca, diễn, ứng biến linh hoạt thể hiện rõ nét qua các tiết mục “Ai về xứ Nẫu”; hô Bát Bồng (tức hô các câu thai ứng với tên con bài); “Ham chi cái nghệ Bài chòi”…, nhất là phần giao lưu với khán giả, chia sẻ về con đường đến với Bài chòi, quá trình sáng tác, sưu tầm câu thai, những kỷ niệm với loại hình nghệ thuật này… Nổi bật trong liveshow của anh có lẽ là khả năng sáng tác một số vở, lớp bài chòi, được thể hiện qua trích đoạn “Lưu Bình - Dương Lễ” do nghệ nhân Hoàng Việt chuyển thể và diễn chung với 2 nghệ nhân Nguyễn Phú, Quý Nhất.

Trao đổi về liveshow đặc biệt này, nghệ nhân Hoàng Việt chia sẻ: “Để có một Hiệu Hoàng Việt của ngày hôm nay, cũng như tổ chức được một liveshow chuyên về nghệ thuật Bài chòi, tôi đã nhận được sự chỉ bảo tận tình của người cậu, người thầy, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn An Pha và NNƯT Minh Đức; bên cạnh đó là sự hỗ trợ, giúp đỡ của Trung tâm Văn hóa tỉnh, rất nhiều các nghệ nhân, nghệ sĩ nổi tiếng liên quan đến Bài chòi, nhà văn Lê Hoài Lương, nhạc sĩ Đào Minh Tâm, nghệ nhân Quý Nhất, Nguyễn Phú…”.

Liveshow “Hoàng Việt và nghệ thuật Bài chòi dân gian” khép lại trong sự thỏa mãn của những người yêu thích loại hình Bài chòi và mến mộ nghệ nhân Hoàng Việt; trong sự tôn vinh và niềm tin vào những giá trị độc đáo của loại hình Bài chòi sẽ tiếp tục được giữ gìn, phổ biến, lưu truyền cho thế hệ mai sau. Đặc biệt, liveshow đã nâng cao nhận thức và lòng tự hào trong cộng đồng, trách nhiệm của các thế hệ, nhất là thế hệ trẻ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể của quê hương, phát huy giá trị Bài chòi trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của thành phố Quy Nhơn./.

Châu Hồng Tâm - Trung tâm VH-TT-TT